جرگه عنعنوی؛ چالشها وتهدیدها
همزمان با نزدیک شدن برگزاری جرگه عنعنوی، مخالفتها و تهدیدها نیز شدت گرفته است. قرار است جرگه عنعنوی در آخر هفتهی جاری برگزار گردد. ثبت نام جهت ورود به این جرگه آغاز شده و مهمانان نیز از ولایتهای مختلف در حال آمدن به کابل میباشند. گفته میشود در این جرگه حدود بیش از دو هزار تن شرکت خواهند کرد. اشتراک کنندگان شامل نمایندگان مردم از تمام ولایتهای افغانستان، شماری ازاعضای ولسی جرگه و مشرانو جرگه، اراکین دولتی، مسوولان برخی سفارت خانههای خارجی در کابل و نمایندگان شماری از کشورهای غربی و سازمان ملل، میباشند.
جرگه عنعنوی درحالی برگزار میگردد که مخالفتها با آن هر روز اوج میگیرد. شماری از احزاب سیاسی به صورت مستقیم و صریح مخالفت خود را با آن ابراز داشتهاند. داکتر عبدالله عبدالله رهبر ائتلاف تغییر و امید در گردهمایی روز جمعه که در آن شماری از شخصیتهای جهادی، اعضای ولسی جرگه و مشرانوجرگه نیز اشتراک کرده بودند، شدیداً با برگزاری جرگه عنعنوی مخالفت نموده اظهار داشت که این جرگه یک جرگهی شخصی است. آقای کرزی میخواهد از این طریق به خواستهای شخصی خود دست یازد. پیشتر از آن، جبهه ملی که به تازگی تأسیس گردیده، نیز مخالفت خود را با برگزاری جرگه عنعنوی ابراز داشت. این جبهه عقیده دارد که با وجود پارلمان دیگر نیازی به برگزاری جرگه عنعنوی نیست. شماری از اعضای ولسی جرگه و مشرانو جرگه نیز با جرگه عنعنوی ابراز مخالفت کردهاند. این دسته از اعضای مجلس نمایندگان میگویند؛ جرگه عنعنوی یک جرگه سنتی است که صلاحیت فیصله روی موضوعات اساسی کشور را ندارد. امضای هرگونه پیمان استراتیژیک از صلاحیتهای پارلمان میباشد. بنابراین جرگه عنعنوی نمیتواند روی موضوعات اساسیی چون مذاکره با طالبان و امضای معاهدهی دراز مدت با امریکا تصمیم بگیرد. تنها کاری را که در این زمینه میتواند انجام دهد مشوره است. بیشتر از آن صلاحیت ندارد.
علاوه برآن، برخی از کشورهای خارجی نیز نسبت به برگزاری جرگه عنعنوی واکنش نشان دادهاند. گزارشها حاکی از آن است که پاکستان تلاش دارد تا مانع برگزاری این نشست گردد. دلیل آن شاید نگرانی پاکستان از اعلام موضع مثبت این جرگه نسبت به پیمان استراتیژیک با امریکا باشد. پاکستان همواره نگران این موضوع بوده است که مبادا میان افغانستان و ایالات متحده پیمان امنیتی دراز مدت برقرار گردد چرا که دراین صورت امکان وجود پایگاه نظامی امریکا در افغانستان میتواند برای پاکستان خطر ساز گردد. علاوه برآن پاکستان نگران است که با امضای این پیمان و همچنان مذاکره با طالبان، ممکن است دولت افغانستان را به ثبات دایمی وجایگاه قوی در منطقه برساند و این کشور نتواند به خواستهای خود در افغانستان نایل آید. نگرانی پاکستان شاید محدود به این هم نگردد زیرا طالبان یکی ابزارهای سیاسی و نظامی پاکستان به شمار میرود. ورود افغانستان به میز مذاکره با طالبان قدرت آن کشور را در استفاده از این ابزار سیاسی و نظامی تضعیف میکند و مانع از آن میشود که این کشور به عنوان یک متحد با امریکا در منطقه باقی بماند و از طرفی هم ممکن است جنگ و انتحار به داخل پاکستان منحصر گردد و در نتیجه این کشور را در یک بحران و گرداب عمیق قرار دهد. شاید از همینرو طالبان نیز مخالفت خود را به جرگه عنعنوی ابراز داشته و تهدیده کرده است که این جرگه رامورد حمله قرار میدهد. طبق گزارشها طالبان ادعا کردهاند که طرح امنیتی جرگه عنعنوی به دست آنها افتاده است. وزارت داخله اما آن را یک جنگ روانی علیه دولت خوانده و تکذیب کرده است.
به هرتیب آنچه مشخص است این است که شماری از اعضای مجلس نمایندگان، احزاب سیاسی، چهرههای جهادی، برخی از کشورهای خارجی و نیز طالبان با این نشست صریحاً ابراز مخالفت کردهاند. این در حالیست که مذاکره با طالبان یکی از موضوعات مهمی است که در این نشست مطرح میگردد. ابراز موضع طالبان گویای این واقعیت است که این نشست نیز مانند دهها نشست دیگر، ممکن است به نتیجهی مطلوب نینجامد. چه اینکه وقتی یک طرف مذاکره حاضر به مصالحه نباشد امکان رسیدن به یک نتیجهی مطلوب محال مینماید. بالفرض که طرف مذاکره را ما پاکستان بدانیم، باز هم – با وجود مخالفت آن کشور با جرگه عنعنوی- امکان رسیدن به مصالحه بعید به نظر میرسد. از اینرو میتوان پیشبین بود که در مسألهی مصالحه با طالبان جرگه عنعنوی به نتیجهی مثبت نخواهد رسید زیرا مذاکره ومصالحه با طالبان سالها پیش، از سوی دولت اعلام شده و کسی با اصل مصالحه مخالفت نکرده است؛ لیکن تا حال ثمرهای جز انتحار و انفجار بیشتر در پی نداشته است. اکنون نیز این روند خارج از امکان نمی باشد.
اما راجع پیمان استراتیژیک- که یک موضوع جنجالی طی چند ماه اخیر بوده است- باز هم میتوان اذعان نمود که از طریق جرگه عنعنوی قابل حل و فصل نمیباشد؛ چرا که از یکسو نفس این جرگه با چالش مشروعیت روبهرو است و از طرف دیگر مخالفین سرسختی نیز در جامعه و بیرون از آن دارد. از اینرو بعید به نظر میرسد که جرگه عنعنوی بتواند کاری را در این قسمت از پیش ببرد.