عقب نشینی تاکتیکی پاکستان از رفتن به بن دوم
قرار است نشست بن دوم در 5 دسمبر در آلمان برگزار شود. در این کنفرانس 90 کشور و سازمان بین المللی جهان اشتراک خواهند کرد. محور اصلی بحثها را راهبردها درمورد افغانستان تشکیل میدهد. از جمله اعضای اشتراک کننده پاکستان نیز هست. اما پاکستان اعلام کرده است که در این کنفرانس اشتراک نخواهد کرد. پاکستان دلیل عدم اشتراک خود را، اعتراض برضد حملات هوایی ناتو در خاک آن کشور –که منجر به کشته شدن 23 تن گردید- خوانده است. مقامهای افغانی، شرکت پاکستان در این کنفرانس را مهم توصیف کرده گفتهاند که در این ارتباط که پاکستان در نشست بن دوم شرکت نمیکند، اطلاع رسمیای را از سوی پاکستان دریافت نکردهاند. به گفتهی این مقامها، این خبر از سوی نشریات اروپایی پخش شده و هنوز صحت آن معلوم نیست. آقای اسپنتا مشاور امنیت ملی ریاست جمهوری، حضور کشورهای همسایه خصوصاً پاکستان را در نشست بن دوم بسیار مهم ارزیابی کرده است. چه اینکه یکی از محورهای اصلی بحث در این کنفرانس انتقال مسوولیتهای امنیتی و مذاکره با طالبان است. طالبان یکی از بازوان آی اس آی به شمار میرود. براساس تحلیلهای کارشناسان، طالبان و شبکه حقانی دست راست آی اس آی اند که دستورات عملیاتی آن را به اجرا میگذارند. به همین دلیل دولت افغانستان بعد از کشته شدن آقای ربانی اعلام کرد که طرف مذاکره پاکستان خواهد بود. از اینرو حضور این کشور در کنفرانس بن دوم مهم تلقی میگردد. عدم حضور پاکستان در این نشست ممکن است بخشی از گفتگوها را ناقص و بینتیجه بسازد. به نظر میرسد پاکستان نه به خاطر اعتراض به حملات هوایی ناتو در خاک این کشور از حضور خود در کنفرانس بن دوم ابا میورزد بلکه به صورت عمدی میخواهد این پروسه را به بن بست بکشاند. پاکستان به درستی میداند که در این کنفرانس جامعهی جهانی نقش جدیدی را برای افغانستان اعطا خواهند کرد و این کشور را از جهات مختلف امداد خواهند نمود. گفته میشود هدف اساسی در این نشست، آیندهی افغانستان بعد از 2014 م. میباشد. بعد از خروج نیروهای بین المللی ، افغانستان باید به مرحلهی ثبات پای بگذارد و روند توسعه و پیشرفت را خود با همیاری تخنیکی جامعهی جهانی به پیش ببرد. در این کنفرانس هریک از کشورهای اشتراک کننده سهم خود را در بازسازی، توسعه و انکشاف اقتصادی،امنیت و ثبات، حکومت داری، مبارزه با تروریزم و کشت و قاچاق مواد مخدر اعلام خواهند کرد. اگر این کنفرانس دست آوردهایی را برای افغانستان داشته باشد، بدون شک میتواند افغانستان را در مرحلهی جدیدی قرار دهد و جایگاه منطقوی و جهانی تازهتری را برای آن تعریف نماید. از اینرو پاکستان میخواهد با عقب نشینی تاکتیکی از این نشست، آن را به چالش بکشاند. زیرا این کشور به نقش خود در ثبات و اقتصاد افغانستان واقف است و هرگونه معامله و سلوک آن میتواند به مفاد و یا زیان افغانستان تمام شود. پاکستان حدود 2400 کیلومتر مرزمشترک با افغانستان دارد. کنترول مرزها باعث ایجاد امنیت در دو کشور خواهد شد. چه اینکه مخالفان مسلح از همین طریق وارد افغانستان میشوند و دست به حملات انتحاری و ... میزنند. قاچاق مواد مخدر از این همین مرزها صورت میگیرد و در جهت اقتصادی نیز بیشترین واردات کالاهای تجاری از خاک پاکستان وارد افغانستان میشود. علاوه براینها نفوذ گستردهی پاکستان در داخل افغانستان میتواند برای آیندهی افغانستان مهم ارزیابی گردد چه اینکه پاکستان از طریق نفوذ سیاسی خود در درون دولت افغانستان بخشی از قدرت سیاسی در کشور محسوب میگردد. بدون توجه به نظرات پاکستان امکان دارد، این کشور با استفاده از نفوذ سیاسی خود افغانستان را به بحرانهای جدیدی ببرد. بنابراین نقش پاکستان در کنفرانس بن دوم برای افغانستان خیلی مهم وحیاتی تلقی میگردد. پاکستان با وقوف به این نقش میخواهد از شرکت در آن خود داری ورزد. شاید در این موضع همداستان و یاران بین المللی دیگری نیز برای خود بیابد. در این صورت کنفرانس بن دوم به چالش بزرگی مواجه خواهد شد.
از دیگر احتمالاتی که سبب میشود تا پاکستان در کنفرانس بن شرکت نکند این است که همزمان با این کنفرانس طرح پیمان استراتیژیک نیز در حال جریان است. یک هفته پیشتر لویه جرگهی عنعنوی نسبت به پیمان استراتیژیک با ایجاد یکسری شروط رای موافقت نشان داد. در حالیکه پاکستان نمیخواست این لویه جرگهی عنعنوی تدویر و به پیمان استراتیژیک رای موافق نشان دهد. این پیمان ممکن است در نهایت منجر به ایجاد پایگاه دایمی امریکا در افغانستان گردد. پاکستان به عنوان یک کشور همسایه که در رقابت با هند قرار دارد نمیخواهد امریکا در افغانستان پایگاه نظامی داشته باشد. پایگاه نظامی امریکا تهدید بزرگ برای این کشور به شمار میرود. از این جهت هر طرحی که به پیمان استراتیژیک امریکا و افغانستان کمک کند مخالف منافع پاکستان پنداشته میشود. این در حالیست که یکی از موضوعات عمدهی مورد بحث در نشست بن دوم، مسألهی امنیت افغانستان پس از 2014 است که پیوند اساسی با پیمان استراتیژیک با امریکا دارد.
حال پاکستان نمیخواهد با حضور خود در کنفرانس بن دوم، راه را برای اجرای پیمان استراتیژیک هموار سازد. در حقیقت حضور پاکستان در بن دوم میتواند باعث راهگشایی در این زمینه گردد. و کشورهایی را که متحد بین المللی برای رقیب جدی آن (یعنی هند) به شمار میروند، در کنار تخت خواب خود راه دهد.
به این صورت به نظر میرسد پاکستان ترجیح میدهد که در کنفرانس بن دوم اشتراک نکند و با عدم حضور خود آن را به چالش بکشد و دست آوردهای آن را زیر سؤال ببرد.