قسمت دوم
آغازتحول ادبی(1290-1319 )
پس از به قدرت رسیدن امیر حبیب الله خان، نخستین کاری که در زمینهء ادبیات صورت گرفت نشر سراج الاخبار افغانستان بود. روز پنجشنبه 11 جنوری 1906 م. نخستین شمارهء سراج الاخبار افغانستان به رهبری مولوی عبدالروف قندهاری (ت: 1267 ه. ش- م: 1333 ه . ق) از چاپ برآمد.
ستاره می شوند
دریا
چشمان من
آفتاب اما
پهلو می گیرد
کنار پل لبخند
**
پلک
پلک می گشایم
بالش من
از نام تو
تر شده است.
فتیلهء سرد
آیا روشنایی می بخشد
دیریست
این چراغ گریه ندارد
نه فریادی درمن می سوزد
نه اشکی
ترانه می خواند
مرده ای آبادی را
در خاک می جوید.
که به هزار کتابش نمی توانم خواند
نه آسمان نگاهی است او را
نه خاک سجده گاهی
چیست این واژه؟
چشمانی که اش مرا
به جستجوی لغتی مرور می کند
خدای من!
شکسته زورقی که منم
و دریایی که تویی
وقتی پرندهء نگاهت
در من آشیانه می کند
هزار واژه
هزار پرنده
هزار شعر
فرود می آید
از بام ابری خانهءمن
بامن بیا!
این پرنده
مسافر بیابانگردی است
که هرگز آشیانه ای
او را وطن نمی شود
سرود تنهایی
تنها آوازی است
روییده برچشمان من
کدام سایه پناهم می دهد؟
دیواری سخت ایستاده
فاصله ای میان دودیده
آنک حفرهء عمیقی
مرا به خویش می خواند
دستی از من دور می شود
و من تنهاخاطرهء بادگریختهء تو را
واژه
واژه
ا ز برمی کنم.
در بال تو آیا
سایه بانی هست؟
همسایهء آتش
نام ناسروده
نفرین خویشتنم
دست از عصا بریده
خدای را می جویم
لای گیسوان تر تو
وقتی شب چشمم را می گیرد از من
ودر پگاه
پایم را از دست می دهم
کدام ما منی
تنهایی ام را
لبریز می کند از شوق
دست از خود شسته
ناامید تر از من کسی هست؟
تکه پاره ای در سراب
هیچ دستی به آشنایی من
چراغ نمی گیرد
حتا خاک
خویش را دریغ می دارد
پارچه ای برمن بیندازید
مرگ من
فاتحه ایست که
از راه دور خوانده می شود.
صدا در سکوت خویش پنهان
آسمان را می پالیم
دریارا
آنک به زردی خزیده
کنار آفتاب ایستاده
"چمن" حضور ما را
نعرهء تعزیتی می شود
در چارسوی خاک
و باد سرود سبز او را
از دریچهء بستهء پار
در افق چشم ما
پرواز می دهد
وما خیمه زده ایم
تماشاچیان شکسته
برموج آتش اندوه خویش
سوار
دستی می تکاند از آنسو ما را
و ما چشم دوخته ایم
آسمان کجا پهلو می گیرد؟
ابر راه می رود
در ما
اشک دانه
دانه
فاصلهء خاک و آفتاب را
مرور می کند
مسافر همیشه پاگرد
از دریا می گذرد
وسرود سبز او
از کرانهء دور
به ما دست تکان می دهد
و اینک ما نشسته
تماشاچیان شکسته
صدا در سکوت خویش پنهان.
نفس گم کرده می جویم تمام کوه وصحرا را
عطش از عشق می گیرد سراغ آب دریا را
بهار از شاخه پایین شد و آتش در چمن افتاد
به برگ گل بیا بنگر رخ زرد دل مارا
عبور از کوچهء پاییز کار اسپ آبی نیست
نهنگ عشق باید طی کند این دشت و دریارا
به عزم دیدن رویت هزاران موج پیمودم
به خنجر می کشی آخر شبی اسپ تمنا را
به بالی می دهی آتش به بال دیگرم پرواز
کجا هست آن کسی تا حل کند چون این معما را
ودستم از طواف خانه ات هفت آسمان دور است
مسلمانم ولی می بوسمش خاک کلیسا را
آسیاب
مرا درنگاه خویش می چرخانی؛
گِرد خاک شعله ور؛
سایهء خسته
که بربال باد می نشیند
چشم می گردانی
و جهان بر گیسوانت
گره می افتد
من دانه ای می شوم
چکیده
از نگاه سبز گندم
چونان شبنمی
کز نفرین صبح
بر خاک می افتد
برزگری که صدایت را
در من شیار می زد
اینک در کدامین ارتفاع خاک
پهلو گرفته است؟
من خویش را در آسیابی جست وجو می کنم
که تو اش
با نگاه خود می گردانی
می شنوی مرا؟؛
صدای سوخته
از جرز دندان های سنگی
که روی دستان تو
راه می رود
واژهء لرزان
میان پوست و
کفن
خونم را به تو می سپارم
آسیاب نخواهد ایستاد
آیینه در دست من
وسنگ در مشت تو
مرا در نگاه خویش بچرخان!؛
گِرد خاک شعله ور
سایهء خسته
که بربال باد می نشیند.
۱۲/ ۲ / ۱۳۸۶ - کابل
خود را می نویسم
من خود را می نویسم
روی آب
تذکره ام را به باد بگویید
اینجا
یا،
الف آخر است
رنگ سیب
امتداد آرنج من است
پایین می روم از خود
زنجیر؛
یکدشت انار تازه می رسد
پاهایم را می جوم
ناخن هایم سفر بهار دارند
گیسوانت خوشه می بندد
من زرد می شوم
چشمم دل می بازد
به بادام خود
صدا؛ کلاغ بی پر است
دلم پر می زند
در حاشیهء دیوار
ومن راه می روم
روی آب.
۱۲/ ۲ / ۱۳۸۶ - کابل