محمود جعفری؛ شاعری که کم می‌گوید و بیشتر می‌نویسد!
پرتو نادری
تا شاعر و نویسنده‌ی عزیز محمود جعفری را شناخته‌ام، او پیوسته در کارپژوهش و آفرینش ادبی بوده است؛ با سکوت و فروتنی شکوهمندی که دارد.
او به پژوهش‌های ادبی و نقد ادبی می‌پردازد، شعر می‌سراید و داستان می‌نویسد و این خود طیف گسترده‌یی را در عرصه‌ی کارهای فرهنگی او نشان می‌دهد. البته این تمامیت عرصه‌ی کارهای فرهنگی او نیست؛ بلکه او در جهت دیگر در عرصه‌ی کارهای رسانه‌ای نیز چهره‌ی آشنا و موفقی‌ست.
گردانندگی نشریه کلید را بر عهده داشته و برای رادیو کلید برنامه‌های اجتماعی – فرهنگی تولید کرده و بحث‌هایی را در پیوند به موضوعات داغ فرهنگی و اجتماعی در این رادیو گردانندگی کرده است.
او با نشر نخستین گزینه‌ی شعرهایش « پروازهای منحنی» در حلقات ادبی و فرهنگی شهر کابل شناخته شد، اما این کتاب‌های « شعر سپید چیست؟» و «آموزش شعر» بود که نام و شهرتی به حیث یک پژوهشگر ادبی برای او فراهم آورد.
تصور من چنین است که جایگاه کتاب «شعر سپید چیست؟» در افغانستان خالی بود. البته نمی‌توان ادعا کرد که با نشر این کتاب دیگر در پیوند به معرفی شعر سپید و چگونگی پیدایی آن در افغانستان سنگ تمام گذاشته شده است ـ که هر گز چنین نیست. این بحث بسیار گستردامان‌تر از آن است که بتوان با یکی دو عنوان کتاب آن را به پایان آورد.
تا سنگی را در دامان آب ایستاده‌یی می‌افگنی، شدت و بزرگی دایره‌های پدید آمده وابسته به بزرگی سنگ و شدت پرتاب است. تصور کنیم که کتاب «شعر سپید چیست؟» سنگی است که بر آب ایستاده بحث شعر سپید در کشور افگنده شده است، دایره‌هایی پدیدآورده، حرکتی و صدایی! مهمترین مسأله تداوم این صدا و حرکت است.
تصور می‌کنم که « شعر سپید چیست؟» یکی از کتاب‌های سودمندی‌ست که ظرف سال‌های آخر به نشر رسیده است. این سود مندی زمانی برجسته می‌شود که شماری از سرایشگران جوان پس از سیاه کردن چندین کتابچه‌ی سیاه مشق، هنوز نتوانسته‌اند دریافتی از شعر سپید داشته باشند. این نکته را باید همین جا یادآوری کرد که هنوز شماری نمی‌توانند دریابند که چه مرز و ویژگی‌هایی در میان شعر اوزان آزاد عروضی و شعر سپید وجود دارد.
به یقین «شعر سپید چیست؟» یکی از آن کتاب‌هایی بوده است که پیوسته شماری ازشاعران جوان، دانشجویان دانشگاه‌ها و دانش آموزان مکاتب را به دنبال خود کشیده است. این کتاب نه تنها برای دانشجویان؛ بلکه برای استادان زبان و ادبیات فارسی دری در مکاتب و حتا مؤسسات عالی آموزشی می‌تواند بسیار سودمند باشد.
به یاد دارم وقتی کتاب « آموزش شعر» از نشر به‌در آمد، شماری می‌گفتند که شعر آموخته نمی‌شود؛ بلکه شعر سروده می‌شود، آفریده می‌شود و آفرینش شعر را نمی‌توان از کتاب‌ها فرا گرفت. ریشه‌های چنین انگاره‌هایی درست به آنجاهایی برمی‌گردد که هنوز فرهنگ همدیگرپذیری حتا در میان فرهنگیان کشور ما نیز وجود ندارد. ما پیوسته دست رد به سینه همدیگر زده‌ایم نه تنها در عرصه‌ی سیاست و اجتماع، بلکه در عرصه‌ی فرهنگ نیز چنین کرده‌ایم و چنین می‌کنیم.
تصور نمی‌کنم که کسی بیاید و کتاب آموزش شعر و یا کتاب‌هایی از این دست را بخواند تا شاعر شود. برای آن که هرکار هنری و ادبی به قریجه‌ی هنری و ادبی نیازمند است و این قریحه را نمی‌توان با خواندن کتاب‌هایی از این دست، به‌دست آورد. اما کار هنری و ادبی موفق را نمی‌توان بدون آگاهی از علوم ادبی به فرجام رساند.
آن‌که به آفرینش هنری و ادبی می‌پردازد، نخست از همه باید از قریحه و تخیل لازم هنری و ادبی برخوردار باشد. اما این دانش ادبی و تجربه است که می‌تواند قریحه و تخیل را در امر به فرجام رساندن کار هنری یاری رساند. هر شاعر و نویسنده‌یی نیازمند به آموزش زبانیست که به آن زبان می‌نویسد.
یکی از مشکلاتی که شماری از شاعران ما دارند، عدم آگاهی کافی آنان از زبان است، آنجا که ز بان می‌لنگد، همه‌ی هستی شعر می‌لنگد. این امر هر شاعر و نویسنده‌یی را ناگزیر از آموزش علوم و فنون ادبی می‌سازد. شعر به اصول و قواعدی نیازمند است که شاعر باید چنان اصول و قواعدی را فرا گیرد. در غیر آن نمی‌تواند در کار شاعری خویش به جایگاه بلندی دست یابد.
باید همین جا یادآوری کرد که نخستین بار پژوهشگر ارجمند کاظم کاظمی با نوشتن کتاب «روزنه» با دیدگاه‌های تازه‌یی به این موضوع پرداخته است. کتاب او با استقبال قابل توجهی روبه‌رو گردید و جستجوگران زیادی یافت. جعفری در این کتاب در چنین راهی گام برداشته است.
در «آموزش شعر» نه تنها به توضیح چیستی شعر و عناصر معنوی آن پرداخته شده؛ بلکه در پیوند به جایگاه خیال، تصویرپردازی، موسیقی و اهمیت آن، وزن، قافیه و دیگر ارائه‌های ادبی شعر توضیحاتی ارائه شده است. غیر از این، او در پیوند به انواع شعر و مکتب‌های شعری نیز به بحث پرداخته و اطلاعاتی سودمندی را گردآوری کرده است.
این کتاب به مانند کتاب «شعر سپید چیست؟» می‌تواند اثر سودمندی نه تنها برای شاعران جوان باشد؛ بلکه برای استادان مکاتب و دانشجویان دانشگاه‌ها و شاگردان مکاتب نیز. چاپ سوم کتاب، جعفری را به هدفی که از نوشتن کتاب داشته، رسانده است. می‌دانیم که در کشور ما کتاب‌ها و آن‌هم آثار ادبی کمتر مجال چاپ دوم و سوم را پیدا می‌کنند.
من این موفقیت را برای نویسنده‌ی ارجمند جناب جعفری تبریک عرض می‌کنم. امیدوارم که آموزگاران زبان و ادبیات فارسی دری بتوانند از کتاب‌هایی چون «روزنه» و «آموزش شعر» به گونه‌ی مواد کمک درسی در مکاتب استفاده کنند؛ برای آن‌که مخاطب چنین کتاب‌هایی تنها شاعران جوان نیستند، بلکه طیف گسترده‌یی از خوانندگان و آنهایی را که می‌خواهند در علوم ادبی سررشته‌یی داشته باشند نیز دربر می‌گیرد. به امید کارهای بیشتر و بزرگتر نویسنده‌ی عزیز محمود جعفری!
منبع: http://www.afghanistanpress.com