کنفرانس استانبول قرار است امروز در ترکیه دایر شود. در این کنفرانس کشورهای افغانستان، پاکستان، ایران، ترکیه، هند، قزاقستان، قرغزستان، روسیه، تاجیکستان، عربستان سعودی، ترکمنستان و ازبکستان شرکت می‏کنند. فرانسه، آلمان، ایتالیا، جاپان، ناروی، هسپانیا، سویدن، برتانیا، ایالات متحده امریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد  به حیث عضو ناظر شرکت می‏نمایند. هدف از برگزاری این نشست گفتگو روی همکاری‏های منطقه‏یی در ارتباط با تأمین امنیت، تقویت همگرایی‏ها در جهت اعتماد سازی و مبارزه با تروریزم خوانده شده است. پیش از این کنفرانس، نشست مشترکی میان سه کشور افغانستان، پاکستان و ترکیه نیز برگزار می‏شود. در این نشست روی مشکلات امنیتی در سرحدات دو کشور افغانستان و پاکستان بحث صورت خواهد گرفت. و این بحث زمینه‏ی تفاهم را در نشست استانبول فراهم خواهد نمود.

اهمیت نشست استانبول برای  افغانستان

این نشست از چند جهت برای افغانستان دارای اهمیت است:

  1. افغانستان یکی از مراکز ناامنی‏ها به حساب می‏آید. تروریستان خصوصاً طالبان همه روزه مناطقی از افغانستان را مورد هدف انتحاری و انفجار قرار می‏دهند.  براساس تحلیل کشورهای خارجی، مبارزه علیه تروریزم باید در افغانستان صورت بگیرد. اما با گذشت ده سال، اکنون جهان به این نتیجه رسیده است که افغانستان نمی‏تواند مرکز مبارزه با تروریستان تلقی گردد. باید تروریستان را در مناطق دیگر تعقیب کرد و از بین برد. نشست استانبول چرخش سیاست جهان نسبت به مراکز مبارزه با تروریزم را نشان می‏دهد. این نشست ثابت می‏سازد که تروریستان تنها در افغانستان فعالیت ندارند تا بتوان با سرکوب آن‏ها در افغانستان، به ثبات و امنیت رسید بلکه باید مراکز اصلی و واقعی تروریستان را بازیافت و  از میان برد. تروریستان در جاهای دیگری نیز حضور دارند.
  2. یکی از دست‏آوردهایی که می‏تواند این نشست به بار آورد این است که امنیت از محدوده‏ی افغانستان خارج شده جنبه‏ی منطقه‏یی پیدا نماید. منطقه‏یی شدن امنیت است که می‏تواند ثبات را در کشورهای آسیا و جهان برقرار سازد. نشست استانبول تأکیدی است براین مسأله. در این نشست کشورهای منطقه بر مبارزه مشترک علیه تروریزم تأکید خواهند کرد. چه این‏که تجربه نشان داده است که بدون همکاری کشورهای اشتراک کننده در کنفرانس استانبول امکان رسیدن به ثبات دایمی در منطقه بعید خواهد بود.
  3. پیش از این، کشورهای اروپایی وغربی تصمیم می‏گرفتند تا چگونه علیه تروریزم در آسیا مبارزه کنند. به همین دلیل نیروهای بین المللی وارد افغانستان شدند. اکنون نشست استانبول بر موضوع دیگری انگشت می‏گذارد و آن این‏که امنیت در منطقه‏ی آسیا تنها با تصمیم کشورهای اروپایی تأمین نمی‏گردد بلکه باید خود این کشورها دست به اقدام عملی بزنند و جلو رشد تروریزم را در منطقه بگیرند. نشست استانبول در حقیقت از این مسأله پرده برمی‏دارد و بر نقش کشورهای منطقه در امر مبارزه با تروریزم تأکید می‏کند. این جابه‏جایی قدرت، تصمیم در جهت مبارزه بر ضد تروریزم ، درک واقعی کشورها را از مسأله امنیت می‏رساند. اکنون جهان به این واقعیت رسیده است که تروریزم یک پدیده‏ی جهانی است که در محل خودش با همکاری همه‏ی کشورها باید نابود شود.
  4. نبود اعتماد میان کشورها از جمله چالش‏های جدی سر راه تأمین ثبات در منطقه به حساب می‏آید. بسیاری از کشورها در تلاش‏اند تا از هر طریق ممکن به منافع ملی شان دسترسی پیدا کنند. این کشورها بدون توجه به این که منافع ملی هرکشوری وابسته به تأمین منافع ملی دیگر است، علیه تروریزم دست به اقدام می‏زنند. اما ناکامی در امر مبارزه علیه تروریزم جهان را متوجه این مسأله کرده است که دیگر با یک دست نمی‏توان به جنگ تروریزم رفت. اعتماد به همدیگر تنها تکیه گاهی است که می‏توان از آن به لانه‏های تروریزم راه یافت. نشست استانبول امیدی است برای جهان مبنی بر این‏که فضای اعتماد را در میان خود دو چند گردانیده زمینه را برای مبارزه‏ی پیروز علیه تروریزم فراهم نماید.

نگرانی‏ها

نشست استانبول با همه امیدها و اهمیتی که دارد نگرانی‏هایی را نیز با خود دارد. این نگرانی‏ها را می‏توان این‏گونه برشمرد:

  1. نبود ضمانت اجرایی: کنفرانس‏های زیادی برای ایجاد ثبات در افغانستان ومنطقه دایرگردیده است اما هیچ‏یکی از آن‏ها تا کنون به موفقیت کامل نرسیده است. حال این نگرانی نیز وجود دارد که کنفرانس استانبول مثل کنفرانس‏های دیگر به نتیجه‏ی مطلوب نرسد و قراردادها همه روی کاغذ باقی بمانند.
  2. تضاد منافع: باوجود همسویی نظری که میان کشورهای اشتراک کننده در کنفرانس به نظر می‏رسید، ولی باز هم نگرانی دیگری به عنوان یک چالش سر راه این کنفرانس مطرح می‏باشد. تضاد منافع کشورهای اشتراک کننده ممکن است این کنفراس را نیز به شکست مواجه سازد. برخی از کشورها گاه منافع خود را در تقویت طالبان در افغانستان می‏دانند. این موضوع هم برای افغانستان و هم برای بسیاری کشورهای علاقه‏مند به ثبات افغانستان یک نگرانی جدی را خلق کرده است.
  3. نبود روابط نیک اقتصادی، سیاسی و فرهنگی : از شرایط مهم ایجاد امنیت در افغانستان و منطقه فراهم بودن همکاری‏های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است که این امر هنوز به دلیل نبود سیاست‏گذاری‏های دقیق منطقه‏یی روند کندی داشته است.
  4. تحجر و بنیاد گرایی: تحجر و بنیاد گرایی از عوامل عمده‏ی رشد تروریزم در منطقه به حساب می‏آید. این مسأله در بسیاری از کشورهای اشتراک کننده در کنفرانس، یک تهدید داخلی نیز به شمار می‏رود. هنوز کشورهای مذکور نتوانسته‏اند با این مسأله در داخل کشورهای خود به صور جدی مبارزه کنند. این موضوع می‏تواند موفقیت کنفرانس استانبول را زیر سؤال ببرد.

علی رغم تمام این نگرانی‏ها، کنفرانس استانبول امید تازه‏ای است برای افغانستان و کشورهای منطقه. اگر کشورهای اشتراک کننده به صورت صادقانه دست یاری به هم بدهند و مشترکاً علیه ترورزیم مبارزه کنند، بدون شک ثبات در منطقه و افغانستان نیز تأمین  خواهد شد.