صدای سوخته

نماینده‏ی ویژه‏ی اتحادیه‏ی‏ی اروپا از امضای توافق‏نامه‏ی بلند مدت استراتیژیک با افغانستان در آینده‏ی نزدیک خبر داد. "یوگادس یوشوکا" گفته است؛ این توافق‏نامه مهم‏ترین توافق‏نامه‏ای است که تا حال میان افغانستان و کشورهای بین المللی به امضا رسیده است. به گفته‏ی وی در این توافق‏نامه به مسایلی چون توسعه‏ی تجارت، حقوق بشر، مبارزه با کشت و قاچاق مواد مخدر و تروریزم، حمایت از پولیس، تقویت و آموزش نیروهای اردوی ملی بعد از 2014 اشاره شده است.

توافق‏نامه‏ی بلند مدت میان اتحادیه‏ی اروپا و افغانستان در حالی مطرح می گردد که چندین کشور دیگر نیز پیشنهاد توافق‏نامه بلند با افغانستان را با این کشور مطرح کرده اند. هند نخستن کشوری است که تا کنون پیمان استراتیژیک با افغانستان به امضا رسانده است. امریکا یکی دیگر از کشورهایی است که خواستار پیمان استراتیژیک با افغانستان می‏باشد. حامد کرزی در لویه جرگه عنعنوی که دو هفته قبل در کابل برگزار گردیده بود عنوان کرد که فرانسه، برتانیا، استرالیا و سازمان ناتو نیز می‏خواهند با افغانستان پیمان بلند مدت به امضا برسانند.

امضای این پیمان‏ها از یک‏سو بر جایگاه افغانستان در سطح بین الملل تأثیر شگرفی را برجای خواهد گذاشت و بر توان بین المللی آن خواهد افزود و از سوی دیگر اقتصاد، سیاست و وضعیت معیشتی را در افغانستان بهبود خواهد بخشید. توجه این کشورها به زیرساخت‏های افغانستان می‏تواند کشور را از بحران اقتصادی بیرون ببرد و روند توسعه را نیز تسریع ببخشد. چنان‏چه قراردادهای استخراج معدن مس عینک و معدن آهن حاجی‏گک یکی از موارد تأثیر گذار بر اقتصاد شکسته‏ی افغانستان به حساب می‏آید. نامطلوبیت وضع اشتغال در کشور از نگرانی‏های عمده‏ای است که باعث آوارگی تعداد زیادی از مردم شده است. با تکیه بر اقتصاد داخلی، امکان بهبود وضع اشتغال نیز وجود دارد.

علاوه بر آن، مسایل امنیتی که از مهم‏ترین چالش‏ها روی اوضاع زندگی در افغانستان به شمار می‏رود، با خروج نیروهای بین المللی و تقویت و تجهیز اردو و پولیس ملی، امکان توان نظامی کشور نیز بالاخواهد رفت. ضعف نیروهای نظامی همواره باعث افزایش حملات مخالفان و ناامنی‏ها در نقاط مختلف کشور شده است. اگر به تجهیز و تقویه نیروهای داخلی توجه بیش‏تر صورت گیرد، امکان رسیدن به توانایی بالقوه به دست خواهد آمد.

امضای پیمان راهبردی با اتحادیه‏ی اروپا یک فرصت دیگر در دست افغانستان خواهد بود تا این کشور بتواند به رفع کاستی‏های موجود و رشد سرمایه‏های ملی بپردازد. اما نباید ناگفته گذاشت که این پیمان‏ همچنان که یک فرصت برای افغانستان به شمار می‏رود، چالش‏ها و تهدیدهایی را نیز با خود همراه دارد. مهم‏ترین چالشی را که می‏توان در این‏جا بدان تکیه کرد، نگرانی همسایه‏های افغانستان می‏باشد. چه این‏که روابط منطقه‏یی در آسیای میانه به گونه‏ای رقم خورده است که هرگونه تعامل سیاسی می‏تواند پیامد‏های مثبت و منفی را نیز همراه بیاورد. زیرا بافت روابط در منطقه حساس و بسیار پیچیده است. رقابت‏های سیاسی و نظامی میان کشورهای منطقه تا آن حد چالش‏زا و خطرساز است که اگر افغانستان بدون توجه به این چالش‏ها اقدام نماید، می‏تواند خطرهای کلانی را برای خود به وجود آورد. پاکستان به عنوان یک کشور همسایه و قدرت‏مند که در گره‏گشایی مسایل امنیتی افغانستان نقش بسزایی دارد، نگران است که مبادا پیمان استراتیژیک افغانستان و امریکا موجب تهدید امنیت برای آن کشور گردد و یا سبب شکستن اتحاد آن کشور با متحدین غربی‏اش گردد. به همین خاطر این کشور همواره با ایجاد پایگاه دایمی امریکا در افغانستان مخالفت کرده است. و از همین‏رو نیز هست که پاکستان از رفتن به بن دوم خود‏داری می‏ورزد و در صدد تحریم این نشست بین المللی برای افغانستان است. خشم پاکستان تنها از تهدیدهایی نیست که از بن دوم یا امضای پیمان استراتیژیک با امریکا و اتحادیه‏ی اروپا ناشی شود بلکه خشم آن کشور از امضای پیمان استراتیژیک افغانستان با رقیب قدرتمند آن یعنی هند است.

چین، روسیه و ایران از دیگر کشورهایی اند که از روابط استراتیژیک افغانستان و غرب هراس دارند. روسیه به عنوان قدرتی که سال‏ها حکومت افغانستان را رهبری می‏کرد، اینک از حضور نظامی و سیاسی غرب در منطقه هراسناک است. چه این‏که حضور غرب می‏تواند راه نفوذ روسیه را در منطقه سد نماید و آن را در حوزه‏ی محیطی تنگ‏تری قرار دهد. چین نیز که پیش از این نمی‏خواست خود را در جنجال‏های افغانستان، دخیل سازد، حال بر این باور رسیده است که افغانستان گلوگاه اقتصادی آسیای میانه است. دور ماندن از افغانستان در آینده برای آن کشور باعث درد سر خواهد شد. از این جهت طی سال‏های اخیر می‏کوشد سیاست خود را نسبت به افغانستان تغییر دهد و به تدریج وارد بازی‏های سیاسی در منطقه شود. با توجه به این مسأله چین هم نگران حضور کشورهای غربی در افغانستان می‏باشد. تلاش چین برای ثبات و بازسازی افغانستان به دلیل همین احساس خطری است که آن کشور از حضور غرب در افغانستان دارد.

اکنون با توجه  به فرصت‏ها وتهدیدهایی که از امضای پیمان استراتیژیک با کشورهای بین المللی عاید افغانستان می‏گردد، افغانستان در نقطه‏ی حساس تاریخ خود ایستاده است. تنها موضع‏گیری دقیق می‏تواند افغانستان را از یک پرت‏گاه دیگر نجات دهد.